SỬ DỤNG KHÁNG SINH DỰ PHÒNG TRONG PHẪU THUẬT

Quyết định số 708/QĐ-BYT ngày 02/3/2015 của Bộ Y tế về việc ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn sử dụng kháng sinh” đã có những khuyến cáo về sử dụng kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật.

1. Khái niệm

- Kháng sinh dự phòng là việc sử dụng kháng sinh trước khi xảy ra nhiễm khuẩn nhằm mục đích ngăn ngừa hiện tượng này.

- Kháng sinh dự phòng nhằm giảm tần xuất nhiễm khuẩn tại vị trí hoặc cơ quan được phẫu thuật, không dự phòng nhiễm khuẩn toàn thân hoặc vị trí cách xa nơi được phẫu thuật.

2. Phân loại phẫu thuật

- Phẫu thuật được chia làm 4 loại: phẫu thuật sạch, phẫu thuật sạch - nhiễm, phẫu thuật nhiễm và phẫu thuật bẩn.

* Nguồn tham khảo: Hướng dẫn phòng ngừa nhiễm khuẩn vết mổ (ban hành kèm theo Quyết định số 3671/QĐ-BYT ngày 27/9/2012 của Bộ Y tế) - Bảng 3. Phân loại vết mổ và nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ.

3. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh dự phòng

a. Chỉ định sử dụng kháng sinh dự phòng

- Kháng sinh dự phòng được chỉ định cho tất cả các can thiệp phẫu thuật thuộc phẫu thuật sạch - nhiễm.

- Trong phẫu thuật sạch, liệu pháp kháng sinh dự phòng nên áp dụng với một số can thiệp ngoại khoa nặng, có thể ảnh hưởng tới sự sống còn hoặc chức năng sống (phẫu thuật chỉnh hình, phẫu thuật tim và mạch máu, phẫu thuật thần kinh, phẫu thuật nhãn khoa)

- Phẫu thuật nhiễm và phẫu thuật bẩn: kháng sinh đóng vai trò trị liệu.

b. Thời gian dùng thuốc

- Thời gian sử dụng kháng sinh dự phòng nên trong vòng 60 phút trước khi tiến hành phẫu thuật và gần thời điểm rạch da.

- Cephalosporins tiêm tĩnh mạch trong 3-5 phút ngay trước thủ thuật và đạt nồng độ cần thiết ở da sau vài phút.

- Vancomycin và Ciprofloxacin cần phải được dùng trước 01 giờ và hoàn thành việc truyền trước khi bắt đầu rạch da.

- Clindamycin cần được truyền xong trước 10-20 phút.

- Gentamicin cần được dùng 1 liều duy nhất 5mg/kg để tối đa hóa sự thấm vào mô và giảm thiểu độc tính. Nếu người bệnh lọc máu hoặc ClCr < 20ml/phút, dùng liều 2mg/kg.

- Đối với phẫu thuật mổ lấy thai, kháng sinh dự phòng có thể dùng trước khi rạch da hoặc sau khi kẹp dây rốn để giảm biến chứng nhiễm khuẩn ở mẹ.

- Với hầu hết các phẫu thuật chỉ nên sử dụng 1 liều kháng sinh dự phòng.

c. Bổ sung liều trong thời gian phẫu thuật

- Trong phẫu thuật tim kéo dài > 4 giờ, cần bổ sung thêm một liều kháng sinh.

- Trong trường hợp mất máu với thể tích > 1500ml ở người lớn và > 25ml/kg ở trẻ em, nên bổ sung liều kháng sinh dự phòng sau khi bổ sung dịch thay thế.

- Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ như béo phì, đái tháo đường, suy dinh dưỡng…

4. Lựa chọn kháng sinh dự phòng theo phẫu thuật và liều kháng sinh dự phòng:

Tham khảo phụ lục 2 và phụ lục 3 của Hướng dẫn sử dụng kháng sinh (ban hành kèm theo Quyết định số 708/QĐ-BYT ngày 02/03/2015 của Bộ Y tế).

 HỘI ĐỒNG THUỐC VÀ ĐIỀU TRỊ- BVQ TÂN PHÚ